ΔΥΣΛΕΞΙΑ – disabitily ή θείο δώρο;
Η δυσλεξία είναι ειδική μαθησιακή δυσκολία στα γραπτά και συμαντική δυσκολία των μαθητών να μεταφέρουν την σκέψη τους στα γραπτά. Όμως είναι και το κοινό χαρακτηριστικό των διάσημων εφευρετών Αϊνστάιν, Έντισον, των ηγετών Κένεντι, Ουάσιγκτον, Τσώρτσιλ και των φημισμένων καλλιτεχνών Λεονάρντο Ντα Βίντσι, Τομ Κρούζ, Συλ.Σταλόνε, Τζον Λένον, Γουόλτ Ντίσνεϊ και Πικάσο. Όλοι τους μεγαλοφυής, διάσημοι, αλλά και δυσλεκτικοί!
Συπτώματα
Η δυσλεξία συνήθως είναι κληρονομική. Οι δυσλεκτικοί διαβάζουν εξαιρετικά αργά και με πολλά λάθη. Συχνά, πηδούν σειρές, κομπάζουν, επαναλαμβάνουν, προσθέτουν ή αφαιρούν συλλαβές ή αντικαθιστούν λέξεις σε τέτοια σημείο, ώστε μερικές φορές άλλη λέξη να βέπουν και άλλη να διαβάζουν. Αποδίδουν πολύ καλύτερα στα προφορικά απ’ ότι στα γραπτά. Η πνευματική τους ικανότητα είναι ανώτερη από αυτή που δείχνει η σχολική τους επίδοση, η οποία είναι ανομοιογενής. Σκέφτονται με εικόνες. Το μεγαλύτερό τους πρόβλημα βρίσκεται στην μεταφορά της σκέψης σε γραπτό λόγο. Επιπλέον, είναι εξαιρετικά ανορθόγραφοι, με πολλά γραμματικά λάθη, κολλούν τις λέξεις, παραλείπουν τα σημεία στίξης και ξενχνούν να βάζουν τόνους.Επίσης, παρουσιάζουν πρόβλημα στην αποστήθιση όπως στην ιστορία και την προπαίδεια, στην αλληλουχία – αλληλοδιαδοχή, μερικές φορές στα μαθηματικά, ενώ έχουν ιδιαιτέρως συμαντικά προβλήματα στις ξένες γλώσσες. Οι δυσλεκτικοί μπορεί να αριστεύουν στα πρακτικά μαθήματα και να αποτυγχάνουν στα θεωρητικά.
Η δυσλεξία είναι ιδιαίτερα παραπλανητική, γιατί δεν φαίνεται στην καθημερινή επικοινωνία αφού οι δυσλεκτικοί δεν παρουσιάζουν προβλήματα λόγου και συχνά έχουν εξαιρετική λογική και ευφυϊα. Συχνά τους χαρακτηρίζει συναισθηματική ανωριμότητα και άγχος. Συνήθως συνυπάρχει με το επίσης νευρολογικό, κληρονομικό πρόβλημα της διάσπασης προσοχής, της υπερκινητικότητας και της παρορμητικότητας. Τα προβλήματα αντιστροφών, συγχρονισμού, αλληλουχίας, προσανατολισμού και αποστήθισης συχνά συνοδεύουν τη δυσλεξία και αποτελούν πρώιμα συμπτώματά της.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Διεθνώς, η διάγνωση της δυσλεξίας βασίζεται σε ψυχοεκπαιδευτικά τεστ και απαιτεί το παιδί να υστερεί τουλάχιστον 1,5 – 2 χρόνια στην ανάγνωση σε σχέση με τα παιδιά της ηλικίας του. Εναλλακτικά το τεστ της οφθαλμοκίνησης μπορεί να επιτρέψει την διάγνωση ακόμη και από την προσχολική ηλικία, καθώς είναι βιολογικό και δεν βασίζεται στην ανάγνωση ή την γραφή, αλλά φωτογραφίζει την λειτουργία/δυσλειτουργία του εγκεφάλου. Το οφθαλμολογικό biofeedback βοηθά στην αντιμετώπιση της διάσπασης προσοχής, παρορμητικότητας και δυσλεξίας. Η έγκαιρη και ακριβής διάγνωση μπορεί να συνδιάζεται με την αποδοχή της κατάστασης, την κατανόηση και θετική αντιμετώπιση. Όπως είναι γνωστό, τα παιδιά και ιδιαιτέρως τα δυσλεξικά, είναι πολύ πιο ευαίσθητα στην απόρριψη και στην αρνητική κριτική. Είναι αναγκαίο να γίνει συνειδητή προσπάθεια τόνωσης του ηθικού τους και να αποφεύγονται αρνητικές και υποτιμητικές εκφράσεις και παρατηρήσεις, γιατί μειώνουν την αυτοπεποίθηση, τα κίνητρα και συνεπώς, την σχολική επίδοση. Τονίζουμε και επαινούμε τα σωστά, επιβραβεύουμε την προσπάθεια. Αποφεύγουμε την σύγκριση με άλλα παιδιά. Η σύγκριση πάντοντε εμπεριέχει υποτίμησης, ενώ ο έπαινος εκτίμηση. Ψυχολογική αναβάθμιση = ευτυχία.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ
Απαιτείται εξατομικευμένο πρόγραμμα αντιμετώπισης, το οποίο προσασμόζεται και αλλάζει ανάλογα με την πρόοδο του παιδιού. Το μέγιστο πλεονέκτημα της διαρκούς εξατομίκευσης επιτρέπει την αποτελεσματική αντιμετώπιση του κάθε παιδιού σύμφωνα με τις προσωπικές ανάγκες, ρυθμούς και δυνατότητες και γι’ αυτό είναι επιτυχημένο. Η βελτιωμένη σχολική του επίδοση, επίσης, βελτιώνει την αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθησή του ώστε να είναι ευτυχισμένο, ν’ αποκτήσει ισχυρά κίνητρα και να μπορέσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις όχι μόνο του σχολείου αλλά και της ζωής.
ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΔΥΣΛΕΞΙΚΩΝ
Το δικαίωμα της ίσης μεταχείρισης απαιτεί το κάθε παιδί να εξετάζεται με τρόπο που αποδεικνύει τις πραγματικές γνώσεις και δυνατότητές του. Σύμφωνα με το ΠΔ 420/30.5.1978 άρθρο 9, το ΠΔ 465/81 άρθρο 4 και τα ΠΔ 86/2001 και ΠΔ 26/2002 οι δυσλεξικοί εξετάζονται μόνο προφορικά από το γυμνάσιο μέχρι και το πανεπιστήμιο, όταν υπάρχει διάγνωση δυσλεξίας αναγνωρισμένη απ΄οτο ΥΠΕΠΘ. Το ίδιο ισχύει και για τις εξετάσεις γλωσσομάθειας. Η προφορική εξέταση των δυσλεξικών πρέπει να γίνεται με ερωτο-απαντήσεις, διότι μία από τις αδυναμίες των δυσλεξικών είναι η αποστήθιση. Χρειάζεται κατάλληλη γνώση των εκπαιδευτικών ώστε να κατανοούν την ιδιαιτερότητα των δυσλεξικών και να τους εξετάζουν δίκαια.

*Βασισμένο σε άρθρο της “Litera Times” και παρουσίαση του καθηγητή Γεωργίου Θ. Παυλίδη.